ลิลิตตะเลงพ่าย เป็นบทประพันธ์ประเภทลิลิต ประพันธ์ขึ้นโดยสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรสและ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูบาลบริรักษ์ เพื่อสดุดีวีรกรรมของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ในวาระงานพระราชพิธีฉลองตึกวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามในรัชกาลที่ 3 โดยตะเลงในที่นี้หมายถึง มอญ 
             ที่มาของเรื่อง 
1.พระราชพงศาวดารฉบับพันจันทนุมาศ(เจิม) 
2.วรรณคดีเก่าเรื่อง ลิลิตยวนพ่าย ลิลิตพระลอ 
3.จินตนาการของผู้แต่ง คือ ช่วงบทนิราศ 
            จุดมุ่งหมายในการแต่ง 
1เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนเรศวรมหาราช 
2.ฉลองตึกวัดพระเชนตุพนฯ สมัย รัชกาลที่ 3
 3.สร้างสมบารมีของผู้แต่ง(เพราะผู้แต่งขอไว้ว่าถ้าแต่งเสร็จขอให้สำเร็จสู่พระนิพพาน )